روزنامه گل

دکتر فرزاد بیگی - جام جهانی 1978. «ورزشگاه روزاریو». پرو به مصاف آرژانتین میرود. این آخرین بازی از دور دوم گروهی خواهد بود. قبلتر برزیلی ها با نتیجه سه بر یک لهستان را مغلوب کرده اند و آرژانتین برای کنار زدن رقیب سنتی و رسیدن به فینال به یک برتری چهار گله نیاز دارد. پیش از شروع بازی، اتفاق قابل تأملی میافتد. «خورخه ویدلا»(رهبر حکومت کودتا و دیکتاتور راستگرای آرژانتین) و «هنری کیسینجر» (که به تازگی از سمت وزیر خارجه ایالات متحده کناره گیری کرده) وارد رختکن پرو میشوند...

«هنری کیسینجر»؛ دولتمرد کهنه کار و دیپلمات نامدار آمریکایی درگذشت. او عاشق فوتبال بود و اکثر رقابت های مهم را از نزدیک تماشا میکرد. مثلا در 1976 و پس از پرواز به لندن برای مذاکره در باب بحران«رودزیا» (زیمبابوه امروزی)؛ به اتفاق «تونی کراسلند» (وزیرخارجه انگلستان و از هواداران پرشور باشگاه گریمسبی تاون) به ورزشگاه رفت تا شاهد نبرد این تیم و «گلینگهام» باشد. او بعدتر هم به همراه مرد انگلیسی به «استمفورد بریچ» رفت تا تساوی سه بر سه « چلسی» و «وولوز» را تماشا کند. دو سیاستمدار بعد از پایان مسابقه وارد رختکن میزبان شدند.واکنش بازیکنان توأم با تعجب بود تا احترام: « خب که چی؟ این دیوانه دیگر کیست و چگونه از رختکن ما سر درآورده است؟»

آنچه اما در «روزاریو» اتفاق افتاد به مراتب شوم تر و البته چالش برانگیزتر بود.«هکتور چومپیتاز» کاپیتان وقت پرو آنروز را بخاطر می آورد و میگوید: تصور میشد «ویدلا» و مهمان آمریکایی اش «کیسینجر» برای خوشآمد گویی به رختکن ما آمده باشند.آنها اظهار امیدواری کردند که بازی خوبی باشد زیرا مردم آرژانتین به این بازی و نتیجه آن دل بسته اند! سپس برای ما آرزوی موفقیت کرده و خارج شدند. ما در حالیکه به یکدیگر نگاه میکردیم؛ همزمان به این می اندیشیدیم که اینجا چه خبر است؟ آیا آنها نباید به رختکن میزبان می رفتند؟ آیا آنها واقعا برای ما آرزوی پیروزی داشتند؟؟؟

البته که بعدها دفتر «کیسینجر» اعلام کرد که او چنین اتفاقاتی را درباره این بازی بخصوص بخاطر نمی آورد. در هرحال در آنروز آرژانتینی ها با شش گل به پیروزی رسیده و با کنار زدن برزیل، راهی فینال شدند. رویدادی که با ناباوری و تعجب بسیاری از ناظران و کارشناسان همراه شد. منتقدان و شکاکان دلایل و قراین ثابت نشده فراوانی دارند. برخی بر این باورند که دولت آرژانتین برای کسب این نتیجه 35000تن غلات و احتمالا مقدار قابل توجهی سلاح در اختیار دولت پرو گذاشته و علاوه بر آن 50 میلیون دلار از دارایی های مسدود شده آن کشور را آزاد کرده است. نگران کننده ترین ادعا اما به یک سناتور پرویی مربوط میشود. او در سال 2012 و خطاب به دادگاهی در «بوینس آیرس» گفت:«این مسابقه و طراحی نتیجه آن در واقع بخشی از عملیات کندور ( برنامه آمریکا برای حمایت و همراهی با دیکتاتورهای راستگرای آمریکای جنوبی در جهت سرکوب و تضعیف انقلابیون کمونیست) بود. «خوزه ولاسکز» هافبک تیم ملی پرو نیز با یادآوری آنروز میگوید:«بله، ما تحت فشار بودیم..چه نوع فشاری؟ فشار از سوی دولت... از دولت تا مدیران تیم، از مدیران تا مربیان.»

هرچند این امکان وجود دارد که این قبیل ادعاها درست باشند؛ بااینحال تماشای بازی برای یافتن نشانه ای واضح و خدشه ناپذیر از تبانی بیهوده خواهد بود. آنچه واقعا دیده میشود خرد شدن پرو تحت فشار بی امان تیم ملی آرژانتین و جو وحشتناک ورزشگاه «روزاریو» است. در مورد حضور «کسینجر» هم توجیه اصلی؛ علاقه فراوانش به فوتبال و صمیمیت و رفاقت بسیارش با «ویدلا» میتواند باشد. «هنری» به واقع عاشق فوتبال بود. او به عنوان یک یهودی زاده آلمانیِ متولد «بایرن»، از هواداران «گروتر فورت» بشمار میرفت. باشگاهی که در خلال سالهای 1916 تا 1929 سه بار قهرمان آلمان شده بود. وقتی در 1969مشاور امنیت ملی «ریچارد نیکسون» شد؛ زیردستان و منشی هایش نتیجه بازیهای این تیم را در گزارش صبح های دوشنبه میگنجاندند. «کیسینجر» در ابتدا دروازه بان بود و بعدتر به دلیل شکستن استخوان دست؛ به یک مهاجم تبدیل شد. خودش مدعی بود که پایه گذار اولیه «کاتناچیو» بوده است. هرچند تاکتیک مورد نظر او بیشتر به یک دفاع همگانی ساده شباهت داشت. در این باره میگفت:«سیستم این بود که با گل نخوردن؛ رقبا را دیوانه و عصبی کنیم. وقتی ده نفر در مقابل دروازه صف آرایی کنند؛ گل زدن خیلی دشوار خواهد شد.» البته چندان عجیب نیست که در دنیای دیپلمات زیرک و سیاستمدار کارکشته ای با مختصات «کیسینجر» هدف بسیار مهمتر از وسیله باشد و نتیجه جای زیبایی و چشمنوازی شیوه انجام کار را بگیرد.

هرچند فرار ناگزیر خانواده اش به «ایالات متحده» به سبب رهایی از یهودی ستیزی «نازی ها» سرنوشت «هنری» را دگرگون و او را از فوتبال دور ساخت؛ بااینحال همیشه از این عشق قدیمی به عنوان ابزاری مفید در دیپلماسی استفاده میکرد. از جمله در اوج جنگ سرد و در ملاقات با «برژنف»(رهبر اتحاد شوروی)؛ دقایقی طولانی از هنر خارق العاده«گارینشا»ی برزیلی سخن به میان آورد. مذاکرات دشوار دو ابرقدرت با چاشنی فوتبال و صدالبته با فراست «هنری» تلطیف شده بود. او همچنین وقتی در 1969 زمینهای فوتبال را در عکس های هوایی ارسالی از آسمان کوبا دید؛ با نکته بینی تحسین برانگیزی دریافت که روسها در این جزیره کوچک مستقر شده و به بیخ گوش امریکا رسیده اند. همین بود که به رییس جمهور پیغام داد:«این زمینهای فوتبال نشانه حضور روسهاست؛ آقای رییس! کوبایی ها بیس بال بازی میکنند.»

«کیسینجر» به «ژائو هاولانژ» برزیلی کمک کرد تا در 1974 جایگزین «استنلی راس» شده و ریاست فیفا را برعهده گیرد. وی یکسال بعد زمینه حضور «پله» در باشگاه «نیویورک کاسموس» را فراهم کرد. این هر دو اقدام در واقع بخشی از یک طرح گسترده تر برای بهبود روابط ایالات متحده با برزیل بود. البته بعدها اختلافاتی بین «هاو لانژ» و «کیسینجر» بوجود آمد و مرد برزیلی، سیاستمدار امریکایی را متهم کرد که در جریان شکست برزیل در برابر هلند در مرحله دوم جام جهانی 1974 دخیل بوده و اعمال نفوذ کرده است.

در هرحال درست یا غلط در آن سالها شهرت و نفوذ خوفناک این یهودی زاده آلمانی تبار به حدی بود که هرجا کاسه ای زیر نیم کاسه قرار داشت؛ به او نسبت داده میشد. تدابیر آشکار و نقشه های پنهان این دیپلمات کهنه کار به عرصه سیاست محدود نبود و او مثل هر سیاستمدار کارآمدی از همه ظرفیتها برای پیشبرد منافع ملی کشورش استفاده میکرد. واضح است که «کیسینجر» هم به عنوان یکی از نخستین مقامات ارشدی که به پتانسیل سیاسی ورزش پی برده و هم به عنوان یک فوتبالیست قدیمی؛ این حق را به خود میداد که از فوتبال و جاذبه های فراوان مستطیل سبز در جهت رسیدن به مقاصد سیاسی استفاده کند. اتفاقی که در هرحال او را متهم به استفاده ابزاری از عشق ازلی، ابدی اش خواهد کرد.