روزنامه گل

موفقیت فرمت جدید لیگ قهرمانان اروپا پیش از هر چیز در سود هنگفتی نهفته است که برای یوفا به همراه آورد. اکنون این سازمان، علاوه بر افزایش قابل توجه درآمدهای خود، قراردادهای پرمنفعتی نیز منعقد کرده است.

بر اساس ارقام رسمی، 5 میلیارد یورو از محل فروش حق پخش تلویزیونی و 750 میلیون یورو از طریق حامیان مالی نصیب یوفا می‌شود؛ رقمی که باشگاه‌ها را نیز بیش از پیش راضی و خوشحال کرده است. پرسش اساسی این است: کدام عوامل و چه کسانی موجب شدند این سازمان بتواند چنین جهش عظیمی در درآمد خود ایجاد کند؟

نخستین جرقه این تحول بزرگ در جریان مسابقات قهرمانی اروپا در سال 1992 در سوئد زده شد. تنها چند ماه تا آغاز لیگ قهرمانان اروپا باقی مانده بود؛ رقابتی که قرار بود با تغییر نام از جام باشگاه‌های اروپا به یک برند جهانی و مدرن تبدیل شود. در همان زمان، مسئولان عالی‌رتبه یوفا دور هم جمع شدند تا تصویری روشن از آینده این رقابت پرچمدار ترسیم کنند. وقتی کریگ تامپسون، مدیرعامل شرکت سوییسی TEAM Marketing آژانسی که مسئولیت این تغییر برند را بر عهده داشت، طرح‌های هویتی جدید را ارائه کرد، همه حضار با تحسینی یکپارچه فریاد زدند: این فوق‌العاده است!

ستون اصلی این برند، لوگوی به‌یادماندنی «توپ ستاره‌ای» بود؛ اثری از فیل کلمنتس، طراح لندنـی. این نماد قرار بود به چهره جهانی لیگ قهرمانان بدل شود و چنین نیز شد. اکنون پس از گذشت بیش از سه دهه، لوگو تقریباً بدون تغییر باقی مانده و به نمادی جهان‌شمول از معتبرترین مسابقات باشگاهی جهان تبدیل شده است. رقابتی که تا پایان فصل 24-2023، سالانه حدود 3.5 میلیارد یورو درآمد برای یوفا به همراه داشت؛ در حالی که در ابتدای دهه گذشته این رقم بیش از 1.5 میلیارد یورو نبود.

با اجرای فرمت جدید رقابت‌های اروپایی؛ سیستم موسوم به «سوییسی» اگرچه انتقادهایی مطرح شده، اما باید پذیرفت که این تغییر ساختاری در کنار همکاری با شریک بازاریابی جدید، نقش اساسی در افزایش چشمگیر درآمد یوفا داشته است.

تحول درآمدی یوفا با فرمت جدید
نمونه روشن این تحول، نتایج فصل گذشته است؛ فصلی که نقطه آغاز چرخه آزمایشی سه‌ ساله سیستم سوییسی با 36 تیم بود. همین تغییر، به شکل فوری بر درآمدها اثر گذاشت. تا پایان فصل 25-2024 نخستین فصل اجرای کامل سیستم جدید درآمد یوفا به 4.4 میلیارد یورو رسید؛ رقمی که نسبت به فصل قبل نزدیک به 900 میلیون یورو افزایش داشت.

بر اساس گزارش رسمی یوفا، درآمد کلی این سازمان 3.548 میلیارد یورو بوده و همین امر سبب شد که یوفا صندوق جایزه‌ای بی‌سابقه به ارزش 3.317 میلیارد یورو برای سه رقابت باشگاهی اروپایی در نظر بگیرد.

بیشترین سهم این جوایز به لیگ قهرمانان اختصاص یافته است:

2.46 میلیارد یورو (معادل 74.1 درصد کل جوایز)؛ افزایشی معادل 435 میلیون یورو نسبت به قبل از اصلاحات.
در لیگ اروپا، باشگاه‌ها برای 565 میلیون یورو (17.02 درصد) رقابت می‌کنند؛ 100 میلیون یورو بیشتر از گذشته.
جایزه لیگ کنفرانس نیز با افزایشی 50 میلیون یورویی به 285 میلیون یورو (8.6 درصد) رسیده است.
همچنین 9 میلیون یورو (0.28 درصد) برای سوپرجام اروپا و مبالغ دیگری نیز برای لیگ قهرمانان زنان و لیگ جوانان تخصیص یافته است.

افزایش کم‌سابقه درآمدها اجازه داده تا پاداش‌های مرحله‌ای نیز تقویت شوند:

صعود به یک‌هشتم نهایی: 11 میلیون یورو (پیش‌تر 9.6 میلیون)
یک‌چهارم نهایی: 12.5 میلیون یورو (قبلاً 10.6 میلیون)
نیمه‌نهایی: 15 میلیون یورو (قبلاً 12.5 میلیون)
فینال: 18.5 میلیون یورو (قبلاً 15.5 میلیون)
پاداش قهرمانی: 6.5 میلیون یورو (پیش‌تر 4.5 میلیون)

با این ساختار جدید، پاری‌سن‌ژرمن به عنوان قهرمان 2025، مبلغ خیره‌کننده 148.4 میلیون یورو کسب کرد. اینتر با 136.6 میلیون یورو و آرسنال با 117 میلیون یورو در رتبه‌های بعد قرار گرفتند. مقایسه تاریخی نشان می‌دهد که این ارقام چه اندازه جهش یافته‌اند: آ.ث.‌میلان، قهرمان فصل 07-2006، تنها 39.9 میلیون یورو دریافت کرده بود.

انقلاب در درآمد رسانه‌ای؛ صعود به سطح 5 میلیارد یورو
الکساندر چفرین، رئیس یوفا، در توضیح این رشد بی‌سابقه تأکید می‌کند که یوفا به عنوان یک سازمان غیرانتفاعی، تقریباً تمام سود خود بیش از 97 درصد را مجدداً به اکوسیستم فوتبال اروپا برمی‌گرداند. این رویکرد موجب شده درآمد باشگاه‌های اروپایی نیز سال‌ به‌ سال افزایش یابد. در 10 سال اخیر، درآمد فوتبال باشگاهی اروپا به‌طور متوسط هر سال حدود یک میلیارد یورو رشد داشته و اکنون به رکورد 26.8 میلیارد یورو رسیده است؛ نزدیک به 7 میلیارد یورو بیشتر از دوران پیش از همه‌گیری کرونا.

گزارش Deloitte Money League نشان می‌دهد که یک‌سوم این درآمد عظیم تنها توسط 20 باشگاه برتر قاره تولید شده است. رئال مادرید نخستین باشگاهی بود که درآمد سالانه‌اش از مرز یک میلیارد یورو عبور کرد. منچسترسیتی، پاری‌سن‌ژرمن، منچستریونایتد و بایرن‌مونیخ در رده‌های بعد قرار دارند.

به طور سنتی قراردادهای تلویزیونی بزرگ‌ترین منبع درآمد باشگاه‌ها بوده‌اند؛ درآمدی که اکنون در مجموع به 8.5 میلیارد یورو رسیده؛ سه برابر 10 سال قبل اما یوفا در تلاش است این منبع را بیش از پیش گسترش دهد.

طبق قرارداد فعلی، یوفا تا سال 2027 سالانه 3.3 میلیارد یورو از پخش تلویزیونی درآمد دارد اما تغییر راهبرد یوفا و رویکرد جدید آن به سمت پلتفرم‌های پخش آنلاین (streaming)، فصل تازه‌ای در این درآمدزایی گشوده است.

در مناقصه چهار ساله 2027 تا 2031، پلتفرم‌هایی مانند DAZN، نتفلیکس، پارامونت پلاس، دیزنی، اپل‌تی‌وی، یوتیوب و آمازون وارد رقابت شدند. پیروزی پارامونت پلاس در بازار بریتانیا بسیار خبرساز شد؛ به‌ ویژه آنکه درآمد یوفا در این بازار از 1.2 میلیارد پوند به 700 میلیون پوند افزایش یافت.

طبق گزارش تایمز، انتظار می‌رود درآمد حقوق پخش در پنج بازار بزرگ تا 20 درصد افزایش یابد و یوفا تنها از این پنج بازار سالانه 2 میلیارد یورو درآمد کسب کند. پیش‌بینی می‌شود با احتساب سایر کشورها، یوفا به‌ راحتی بتواند درآمد سالانه رسانه‌ای خود را به 5 میلیارد یورو برساند.

نقش Relevent Sports در جهش میلیاردی یوفا
در سال گذشته، همکاری یوفا با آژانس بازاریابی آمریکایی Relevent Sports، نقطه عطفی مهم در استراتژی تجاری این سازمان بود. این همکاری در عمل پایان رابطه 34 ساله یوفا با شرکت سوییسی TEAM Marketing را رقم زد؛ شرکتی که خالق برند لیگ قهرمانان و عامل اصلی توسعه آن بود. با وجود این تاریخ طولانی، یوفا ترجیح داد به پیشنهاد آژانس آمریکایی اعتماد کند؛ پیشنهادی که مبتنی بر جذب پرسرمایه‌ترین شرکای جهانی بود.

Relevent Sports از سال 2012 تاکنون تجربه‌ای گسترده در همکاری با لیگ‌های مطرح اروپا مانند لیگ برتر، بوندس‌لیگا و لالیگا به دست آورده و توانسته حقوق تجاری و تلویزیونی آنها را با موفقیت در آمریکا و دیگر بازارها به فروش برساند. این شرکت سه سال پیش به عنوان نماینده فروش رسانه‌ای یوفا در آمریکا انتخاب شد و در این مدت قراردادی شش‌ ساله به ارزش 1.5 میلیارد دلار با پارامونت گلوبال منعقد کرد؛ رقمی 10 برابر بزرگ‌تر از قرارداد قبلی که تنها 150 میلیون دلار در سال ارزش داشت.

این آژانس حتی در دادگاه نیز موفقیت‌های بزرگی به دست آورد. Relevent در نزاع حقوقی با فیفا توانست ثابت کند ممنوعیت برگزاری مسابقات رسمی خارجی در آمریکا غیرقانونی است. هرچند مسابقه برنامه‌ریزی‌شده بین بارسلونا و خیرونا در میامی به دلیل مخالفت اتحادیه بازیکنان لغو شد اما مدیران Relevent همچنان امیدوارند روزی فینال لیگ قهرمانان در خاک آمریکا برگزار شود.

در بخش همکاری‌های تجاری نیز Relevent نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کرده است. این شرکت به یوفا کمک کرد تا حامی دیرینه‌اش، Heineken را پس از سال‌ها جایگزین کند. از سال 2027 شرکت بلژیکی AB InBev جایگزین Heineken خواهد شد و درآمد یوفا از این قرارداد از 139 میلیون دلار سالانه به 232 میلیون دلار افزایش خواهد یافت. این قرارداد جدید که 6 ساله است، مجموعاً بیش از 1.39 میلیارد دلار درآمد خواهد داشت.

پیش‌بینی می‌شود این همکاری‌ها به یوفا کمک کند تا درآمدهای تجاری خود را به 750 میلیون یورو در سال برساند؛ در حالی که در حال حاضر این رقم از 550 میلیون یورو فراتر نمی‌رود.