روزنامه گل

اگر دوره خیلی کوتاه برونو سالتور به‌عنوان سرمربی موقت را هم حساب کنیم، انزو مارسکا ششمین سرمربی چلسی طی دو سال گذشته خواهد بود. مارسکا همزمان با اواخر پایان دوران حرفه‌ای فوتبال بازی کردنش، مطالعاتی را درباره بازی شطرنج شروع کرد. مارسکا بر این عقیده بود که یادگیری مقدمات شطرنج، او را برای سرمربیگری آماده می‌کند. هرکسی که در کتابخانه کوورچانو، مکتب مربیگری فدراسیون فوتبال ایتالیا در فلورانس قدم بزند، می‌تواند پایان‌نامه مارسکا برای دریافت مدرک مربیگری حرفه‌ای یوفا را پیدا کند و متوجه شود که ارتباط میان «دفاع نیمزو هندی»، روش مورد استفاده قهرمانان شطرنج برای سالیان طولانی با تیم‌های پپ گواردیولا در منچسترسیتی چیست. مارسکا در این‌باره می‌گوید: یک سرمربی تنها می‌تواند با استفاده از افکار یک شطرنج‌باز خوب نفع ببرد. شواهد می‌گویند شطرنج چندین مهارت ذهنی را پرورش می‌دهد که برای قشر پیش‌پیشانی مغز عالی هستند. با توجه به چگونگی اداره شدن چلسی، مارسکا با دقتی گری کاسپاروف‌گونه اینطور نتیجه گرفت که با وجود احتمال خدشه‌دار شدن اعتبارش با رفتن از لسترسیتی، سرمربیگری در چلسی فارغ از سرنوشت توخل، پاتر و لمپارد، ارزش امتحان کردن را دارد. چنین ریسکی یعنی او در حال بازی کردن شطرنجی است که می‌تواند مدل‌های هوش مصنوعی را هم شکست دهد، در حالی که بقیه در حال تاس ریختن هستند.

سیاه و سفید

قبول این شغل از سوی مارسکا، مشابه تصمیماتی در شطرنج هم هست؛ درست مثل حرکت گامبی که بازیکن یکی از مهره‌هایش را فدا می‌کند تا در موقعیت بهتری قرار گیرد: صفحه شطرنج مثل زمین فوتبال است که به سه کانال تقسیم می‌شود؛ یک کانال مرکزی و دو کانال خارجی. در فوتبال هم درست مثل شطرنج، بازی مرکز زمین جذاب‌تر است چون مرکز، سریع‌ترین راه به‌سوی دروازه و شاه را در اختیارتان می‌گذارد. این چیزی بود که گواردیولا به مارسکا در زمان دستیاری‌اش در منچسترسیتی تاکید می‌کرد. مارسکای ایتالیایی تحت تاثیر فلسفه فوتبالی «خوئگو دِ پوسیسیون» یا «بازی موقعیت‌محور» قرار دارد. او به توانایی دیدن واضح حرکات ترکیبی استناد می‌کند و اعتقاد دارد بازی موقعیت‌محور، اولین و مهم‌ترین توانایی برای حرکت‌دادن مهره‌ها به موثرترین شکل ممکن است. باید به عنصر مهم سورپرایز کردن در شطرنج هم اشاره کرد؛ مثال فوتبالی‌اش هم می‌شود همین قبول کردن هدایت چلسی. مارسکا پذیرش این شغل را تغییرات کوچک بازی به بازی می‌بیند که حریف را می‌تواند مجبور کند با دست پایین‌تر بازی کند و اعتمادبه‌نفس و زمانش از دست برود.

شغل ایتالیایی

مارسکا هفتمین ایتالیایی‌ای خواهد بود که به‌عنوان سرمربی در استمفوردبریج کار می‌کند. دو تن از آن‌ها لیگ برتر را برده‌اند و دو‌نفر هم در لیگ اروپا قهرمان شده اند. همه آن‌ها، جز روبرتو دی متئو، باتجربه‌تر از مارسکا بودند و در باشگاهی مشغول کار بودند که مالک متفاوتی داشت و هزینه‌های سنگینش به‌شکلی کارآمد و موثر انجام می‌شدند. مارسکا با فتح چمپیونشیپ و کسب 97 امتیاز همراه با لسترسیتی به چلسی می‌آید. او حتی با رکورد 104 ساله بیشترین برد در تاریخ یک لیگ دسته دوم یعنی 32 برد، تنها یک پیروزی فاصله داشت. بعضی‌ها سبک فوتبال او را «مارسکا بال» می‌نامند. استاد راهنمای او در کوورچانو، بازی او را به‌عنوان «سرباز پیاده مارسکا» توصیف می‌کند. او بخشی از موج نوی مربیان ایتالیایی است. فرانچسکو فاریولی سرمربی آژاکس شده و تیاگو موتا سرمربی جدید یوونتوس خواهد بود. او در یک ضیافت شام معروف در منچستر با حضور گواردیولا، روبرتو دزربی، دنیله دروسی و الکساندر کولاروف نه‌به‌عنوان مهمان بلکه به‌عنوان یکی از دستیاران پپ حضور داشت. تاثیر پپ گواردیولا روی فوتبال باعث شده خیلی از تیم‌ها چشم به همکاری با شاگردان او داشته باشند. بعد از موفقیت میکل آرتتا در آرسنال به‌دنبال جدایی از کادرفنی پپ، پارما در ایتالیا تصمیم گرفت مارسکا را به‌عنوان سرمربی جدیدش منصوب کند. گرچه دوران او در این تیم دسته دومی آن موقع جواب نداد. انزو مارسکا تیمی را تحویل گرفت که به‌خاطر هیجان مالکان جدید آمریکایی دچار آشفتگی شده بود. پارما هزینه دست‌ودلبازانه‌ی 80 میلیون یورویی را روی جوانان ناشناخته‌ای از سراسر دنیا، به‌خصوص از آرژانتین و رومانی کرد. آن‌ها نتوانستند با وجود این هزینه به نتیجه دلخواه برسند و چند سرمربی در اولین فصل حضورشان را اخراج کردند. حتی استعدادهای بزرگی مثل یاشوا زیرکزی هم نتوانستند در پارما بدرخشند و افت کردند. با وجود ثبت بیشترین میزان هزینه در سری بی، مارسکا چند ماه بعد اخراج شد. گرفتن 17 امتیاز از 13 بازی باعث شده پارما در مرز پلی‌آف سقوط به سری چی قرار گیرد. با وجود آن قطع همکاری، مارسکا می‌گوید کار در پارما برایش «تجربه‌ای مثبت» بوده است. تنها آزردگی او، صبور نبودن مدیران و انتظارات غیرواقع‌گرایانه بوده است: آن‌ها با من قراردادی سه ساله بستند و وقتی به یک سرمربی قرارداد چند ساله پیشنهاد می‌کنید، یعنی ایده‌ای پروژه‌محور پشت این قرارداد است. هیچ‌‌کس به من نگفته بود باید در سال اول به سری آ صعود کنیم، آن‌هم وقتی که 15 بازیکن و شاید هم بیشتر در یک تابستان به تیم آمدند. اگرچه رسانه‌های محلی از مارسکا بابت استفاده از بازیکنانی چون سیمون سوهم در پست غیرتخصصی و گلایه بابت فعالیت بیش از حد در بازار نقل و انتقالات، انتقاد کردند. البته مارسکا اعتقاد داشت پارما با خرید سه بازیکن دلخواه خودش در نقل‌وانتقالات ژانویه، می‌توانست تیم را به منطقه پلی‌آف صعود به سری آ برساند. زخم‌هایی که او از دوران حضورش در «انیو تاردینی» متحمل شد، باعث شد او درباره قبول پیشنهاد لسترسیتی در تابستان گذشته، دودل شود. اگرچه لسترسیتی با سرعت موانع را رد کرد و نیم‌فصل اول را با 58 امتیاز به پایان رساند. که این نشان از تاثیر مارسکا و البته هزینه‌های مهمی بود که باشگاه انجام داده بود. در فصل 23-2022 لیگ برتر انگلیس، لسترسیتی را به یک کمیسیون مستقل درباره بررسی نقض قوانین حسابرسی برای آن فصل ارجاع داده بود. البته که صعود خودکار به لیگ برتر خیلی ساده به دست نیامد. پس از پیروزی 3 بر یک مقابل سوانزی در ژانویه 2024، هواداران در کینگ‌پاور از سبک بازی «تیکی‌تاکایی» مارسکا راضی نبودند. شکست در جذب قرضی استفانو سنسی از اینتر، بازگشت چزاره کاسادی به چلسی و مصدومیت ویلفرد اندیدی چیزهایی نبود که کمک‌حال مارسکا باشد. لسترسیتی در نیم‌فصل دوم 39 امتیاز گرفت که این برای صعود به لیگ برتر کافی بود اما افت بهاره با باخت مقابل میدلزبرو، لیدز و کوئینزپارک رنجرز ممکن بود وضعیت‌شان را پیچیده کند. برخلاف ایپسویچ تاون که برای بازگشت به لیگ برتر انگلیس برای اولین بار طی 22 سال اخیر فراتر از حد انتظارش ظاهر شد، لسترسیتی همان انتظاری که ازش می‌رفت را برآورده کرد. چلسی نیز به نظر می‌رسد با دیدگاه مارسکا مبنی بر آسان نبودن صعود لسترسیتی موافق است. اگرچه این‌که چلسی و این هافبک سابق یوونتوس چه‌طور باهم جفت‌وجور شده‌اند، حقیقتا یک شگفتی است. به اصطلاحات شطرنج برگردیم. نه مارسکا و نه چلسی، هیچ‌کدام در حالت «زوگزوانگ» قرار نگرفتند؛ وضعیتی که هر حرکت به ضعیف شدن موضع و متحمل شدن خطر کیش‌ومات منجر می‌شود اما امکان حرکت نکردن نیز وجود ندارد. چلسی نیازی به اخراج پوچتینو نداشت؛ خروج از لسترسیتی هم برای مارسکا الزامی نبود. با از دست رفتن مزیتِ تردید، حالا باید ببینیم حرکت بعدی این استادان بزرگ چیست.